ภาวะเต้านมคัดตึงและท่อน้ำนมอุดตัน

ภาวะเต้านมคัดตึงและท่อน้ำนมอุดตัน เป็นความผิดปกติที่พบได้บ่อยในคุณแม่หลังคลอดบุตร ไปจนถึงคุณแม่ในระยะให้นมบุตร เกิดจากการแข็งตัวเป็นก้อนของน้ำนมในท่อน้ำนม สามารถคลำพบก้อนแข็ง ไต หรือลักษณะเป็นแผ่น มักเป็นแค่บริเวณใดบริเวณหนึ่งของเต้านม หรือพบปัญหาพร้อมกันทั้งสองข้างก็ได้ เนื่องจากน้ำนมที่แข็งตัวเป็นก้อนทำให้การไหลของน้ำนมเป็นไปได้ไม่ดี เมื่อทารกดูดน้ำนมจึงทำให้คุณแม่มีอาการปวด หรือเจ็บเมื่อสัมผัส 

คุณแม่หลังคลอดอาจพบปัญหาต่างๆ หลังจากให้นมบุตร ได้แก่

• ปวดตึงคัดเต้านมจากภาวะเต้านมคัดตึง 
• ท่อน้ำนมอุดตันทำให้น้ำนมไม่ไหล
• น้ำนมน้อยไม่เพียงพอต่อการให้นมบุตร หรือนมมากเกินความต้องการของบุตร ทำให้รู้สึกไม่สบายบริเวณหน้าอก
• แผลบริเวณหัวนม 

แผนกกายภาพบำบัดจะมีวิธีการจัดการปัญหาและภาวะดังกล่าว ดังนี้

1. ซักประวัติคุณแม่หลังคลอด การตรวจประเมินอาการสำคัญเพื่อหาสาเหตุ แยกความผิดปกติที่เกิดขึ้น

2. รักษาด้วยวิธีการทางกายภาพบำบัด ได้แก่

• การนวดกระตุ้นเพื่อช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ช่วยให้การไหลของน้ำนมดีขึ้น
• การลดปวด อักเสบ และเพิ่มการไหลเวียนของเลือดบริเวณเต้านม ให้สามารถกระตุ้นการสร้างน้ำนม ด้วยเครื่องมือทางกายภาพบำบัด อาทิ การทำอัลตราซาวด์
• การแนะนำคุณแม่หลังคลอดเรื่องวิธีการปั๊มนมอย่างไรให้ได้ทั้งปริมาณน้ำนมที่เพียงพอต่อ

ข้อห้ามและข้อควรระวัง

• อย่าปล่อยให้อาการท่อน้ำนมอุดตันนานเกิน 24 ชั่วโมง อาจจะทำทำให้เกิดฝีได้ นั่นหมายถึงคุณอาจจะต้องผ่าฝีออก และไม่สามารถให้นมลูกไปอีกพักใหญ่
• อย่าบีบเค้นก้อนไตที่เต้านม เพราะอาจจะทำให้เกิดการอักเสบได้ การนวดเต้านม ควรทำหลังจากที่ประคบร้อนแล้ว เพราะความร้อนจะช่วยขยายท่อน้ำนม และช่วยสลายไต
• สามารถประคบเย็นได้หลังจากนวดเต้านมเสร็จแล้ว เพื่อลดอาการปวด บวม 

บทความวิชาการโดย กภ.กิติญา หนูปัทยา
นักกายภาพบำบัดประจำโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

วันจันทร์ – วันศุกร์ เวลา 08.00 น. - 20.00 น. วันเสาร์ 08.00 น.-16.00 น. *หยุดทุกวันอาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์

สอบถามเพิ่มเติม/นัดหมาย  แผนกกายภาพบำบัด 0 5391 7570  ประชาสัมพันธ์ 0 5391 7563